سقط جنین چیست؟ علل و علائم و خطرات سقط جنین

سقط جنین به معنای از دست دادن جنین به صورت غیرعمد و خود به خودی قبل از هفته بیستم بارداری است. این اتفاق معمولا در سه ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتد. سقط اکثرا قبل از هفته دوازدم بارداری انجام می‌شود و بسیاری از زنان بدون اینکه از بارداری خود مطلع باشند جنین خود را از دست می‌دهند و چرخه قاعدگی را ادامه می‌دهند.

عوامل مختلفی از نظر پزشکی در سقط تاثیرگذار است و بسیاری از آنها غیر ارادی است و تحت کنترل فرد نمی‌باشد. اما شناخت عوامل زمینه ساز سقط، بعضی از علائم و … به تشخیص، پیشگیری و درمان به موقع آن کمک می‌کند.

سقط و یا از دست دادن رویان برای مادران با اینکه جنین امکان حیات نداشته است ولی یک تجربه تلخ و ناراحت کننده می‌باشد، زیرا پایان حاملگی محسوب می‌شود. مخصوصا اگر مادر اولین حاملگی را تجربه می‌کند. ولی باید توجه کنید که حدودا یک چهارم بارداری‌ها به سقط منجر می‌شوند. بنابراین آگاهی از علائم، تشخیص و مراجعه به موقع به پزشک می‌تواند عوارض را تا حد زیادی برای مادر کم کند.

علائم سقط جنین

در صورت حاملگی، سقط جنین با یک سری علائمی همراه است که باید آنها را بدانید. در خیلی از مواقع عمل سقط آنقدر سریع انجام می‌شود که فرد نمی‌تواند تشخیص دهد که چرخه قاعدگی شروع شده است و یا خونریزی به دلیل سقط می‌باشد. بعضی از این علائم عبارتند از:

• خونریزی زیاد از واژن
• لکه بینی شدید
• ترشح مایعات و یا بافت از واژن
• دل درد شدید
• کمردرد خفیف تا شدید
• انقباضات شکمی
• گرفتگی عضلات
• حالت تهوع

هر کدام از این علائم ممکن است نشان دهنده سقط باشد. شدت این علائم نیز بسته به فرد ممکن است برای افراد مختلف، متفاوت باشد. در هر صورت بعد از دیدن هر کدام از آنها بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.

چه عواملی باعث سقط جنین می شود؟

عوامل متعددی وجود دارند که منجر به سقط می‌شوند و احتمال سقط را افزایش می‌دهند. یکی از دلایل مهم که باعث سقط می‌شود عدم رشد نرمال جنین است که این نوع سقط در سه ماهه اول بارداری بیشتر رخ می‌دهد. عوامل دیگری نیز همچون داشتن سقط‌های مکرر، استفاده از داروهای خاص و شیمیایی، مصرف الکل، دخانیات و سیگار و … نیز ممکن است باعث افزایش سقط شوند. در اینجا به بررسی چند مورد از این عوامل می‌پردازیم:

مشکلات ژنتیکی و یا کروموزومی

بعد از عمل لقاح و بارور شدن تخمک این کرورموزوم‌ها هستند که جنین را به وجود می‌آورند. کروموزوم‌های پدر و کروموزوم‌های مادر با هم ترکیب می‌شوند تا عمل لقاح با موفقیت انجام شود. حال اگر در این ترکیب کروموزوم‌ها ناهنجاری‌هایی به وجود بیاید ممکن است باعث سقط شود.

عدم رشد تخمک

در این حالت جنین در داخل رحم تشکیل می‌شود ولی به درستی رشد نمی‌کند و این حالت بیشتر در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد و ممکن است خود به خود سقط شود، ولی در غیر این صورت باید به پزشک مراجعه کنید تا عمل سقط را برایتان انجام دهد.

بارداری مولار جزئی و یا ناکامل

در این نوع بارداری کروموزوم‌ها فقط از پدر هستند و در نتیجه جنین نمی‌تواند رشد کند و باعث سقط می‌شود. در بارداری مولار کروموزوم‌های مادر باقی می‌مانند ولی کروموزم‌های پدر نیز دو مجموعه در جنین دارد که باعث اختلات در جنین و جفت می‌شود.

مشکلات جفت

یکی دیگر از عواملی که ممکن است منجر به سقط شود مشکلات جفت می‌باشد. در صورت وجود ناهنجاری در جفت، خون رسانی به مادر و جنین متوقف می‌شود و جنین نمی‌تواند به صورت نرمال رشد کند.

مشکلات کروموزومی

کروروموزوم‌ها ساختارهای بسیار کوچکی هستند که در سلول‌های بدن وجود دارند و حامل ژن‌ها هستند. در هنگام لقاح نیمی از کروموزوم‌های مادر و نیمی دیگر از کروموزوم‌های پدر با هم ترکیب می‌شوند. اگر در هنگام ترکیب اسپرم و تخمک هر گونه اشتباه و یا ناهنجاری به وجود بیاید باعث سقط جنین می‌شود.

مشکلات و ناهنجاری های رحم و گردن رحم

انواع فیبروئیدها و یا ناهنجاری‌های دیگر در رحم و کردن رحم می‌تواند باعث سقط جنین شود. گردن رحم ضعیف و ناتوان نمی‌تواند جنین را در خود نگه دارد. با رشد بارداری و جنین تا سه ماهگی اگر گردن رحم نامناسب باشد قادر نیست جنین را نگه دارد و منجر به سقط می‌شود. اگر شکل خود رحم نیز غیرطبیعی باشد و یا دچار عارضه سپتوم رحم و فیبروئید باشد باز هم می‌توانید منجر به سقط شود. پزشک برای درمان این عارضه‌ها می‌تواند از روش جراحی استفاده کند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

زنانی که دارای این سندروم هستند در معرض بیشتر سقط جنین قرار دارند. در این بیماری به دلیل سطح بالای هورمون تستوسترون، قاعدگی و تخمک‌گذاری زن بسیار نامنظم می‌شود. تعادل هورمون‌ها در بدن زن به هم می‌خورد و ممکن است باعث سقط نیز شود.

سبک زندگی و سلامتی بیرونی بر سقط جنین

شرایط سلامتی بیرونی و زندگی مادر بر سقط تاثیرگذار است. داشتن زندگی سالم باعث رشد موفق جنین در سه ماهه دوم بارداری می‌شود و از سقط جلوگیری می‌شود. از طزف دیگر فعالیت جنسی و ورزش کردن باعث سقط نمی‌شود. کار کردن هم به خودی خود باعث سقط نمی‌شود مگر اینکه با مواد شیمیایی مضر و یا تحت تشعشع کار کنید.

بیماری های درمان نشده

بعضی از بیماری‌ها در صورتی که درمان نشوند می‌توانند باعث سقط جنین شوند. برخی از بیماری‌های مزمن مادر مانند تیروئید و دیابت باعث می‌شوند که ماندن و رشد جنین در داخل رحم مشکل باشد و یا حتی به سقط منجر شود. بنابراین قبل از بارداری تمام شرایط و بیماری‌هایتان را با پزشک در میان بگذارید.

عفونت های باکتریایی

بسیاری از میکروب‌ها و باکتری‌ها در سلامتی سلول‌های جنسی زن و مرد کمک می‌کنند. اما گاهی بعضی از این باکتری‌ها ممکن است به جنین آسیب برسانند که به آنها باکتری‌های مضر می‌گویند و خطر سقط را افزایش می‌دهند.

استفاده از سیگار، الکل و مصرف دخانیات

سیگار کشیدن می‌تواند باعث سقط شود. به این صورت که نیکوتین موجود در سیگار به جفت می‌رسد و مانع رسیدن خون و اکسیژن به جنین می‌شوند و باعث سقط می‌شود. بنابراین باید مصرف دخانیات را در هنگام بارداری کنار بگذارید.

مصرف الکل و مشروبات الکلی نیز باعث سقط ناگهانی می‌شود. قرار گرفتن در معرض انواع مواد شیمیایی خانگی و یا کارخانه‌جات و … خطر سقط را افزایش می‌دهند.

اختلالات ایمنی

گاهی برخی از اختلالات ایمنی و یا خودایمنی مادر باعث می‌شود که کاشت جنین در رحم محدود شود و در نهایت باعث سقط شود.

بارداری خارج از رحم و سقط جنین

بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک لقاح یافته در جایی غیر از رحم قرار می‌گیرد. در این نوع بارداری لقاح درون لوله‌های رحمی و یا تخمدان انجام می‌شود. با رشد بافت جنین در این حالت، باعث پارگی آن بافت و خونریزی مادر می‌شود و احتمال مرگ نیز وجود دارد. این بارداری نیز علائمی دارد که با آگاهی از آنها نسبت به تشخیص و درمان به موقع آن اقدام کنید:

• درد شانه و شکم
• سبکی سر
• خونریزی شدید

حامگی خارج از رحم نمی‌تواند ادامه پیدا کند و جنین باید سقط شود.

عواملی که باعث اختلال در رشد جنین می شوند

همانطور که اشاره کردیم یکی از دلایل سقط، عدم رشد نرمال جنین درون رحم می‌باشد که می‌تواند منجر به سقط شود. در صورت داشتن هر نوع بیماری و مصرف دارو حتما با پزشک‌تان در میان بگذارید تا منعی برای مصرف آن در دوران بارداری وجود نداشته باشد. بعضی از این عوامل که رشد جنین را متوقف می‌کنند به شرح زیر است:

• بارداری در سنین بالا
• سوء تغذیه و نداشتن تغذیه مناسب
• مصرف دخانیات و الکل
• داشتن مشکلات هورمونی
• بیماری تیروئید درمان نشده
• داشتن بیماری دیابت و عدم کنترل آن
• چاقی و داشتن اضافه وزن
• مصرف برخی از داروها
• عفونت‌ها و جراحات
• وجود مشکل در دهانه رحم
• وجود ناهنجاری در شکل رحم
• بالا بودن همیشگی و زیاد فشار خون
• مسمومیت
• بیماری‌هایی از جمله سلیاک، ایدز، بیماری کلیه، لوپوس، مالاریا، سرخجه، سیفلیس، کلامیدیا، سوزاک
• بعضی از بارداری‌های پرخطر

انواع سقط جنین

برای سقط حالت‌های مختلفی وجود دارد که بنا بر زمان حاملگی و شرایط مادر ممکن است یکی از این حالت‌ها به وجود بیایند:

خطر سقط جنین یا تهدید کننده

این حالت معمولا در اوایل بارداری رخ می‌دهد که همراه با کمی کمر درد و خونریزی واژینال است. در این حالت ممکن است بارداری ادامه پیدا کند زیرا گردن رحم بسته است، ولی در صورت خونریزی شدید باید تحت نظر پزشک باشید.

سقط  ناقص با ناگریز

در این نوع سقط نیز زن دچار کمر دردو و درد شکمی زیادی است. خونریزی واژینال دارد و گردن رحم در این نوع سقط کمی باز می‌شود و خون و کمی از بافت از رحم خارج می‌شود. اما با باز شدن دهانه رحم، این سقط اجتناب‌ناپذیر است.

سقط جنین کامل

در این نوع سقط بافت بارداری به طور کامل از رحم تخلیه می‌شود. این نوع سقط نیز با درد کمر و شکم شدید همراه است و خونریزی زیاد از واژینال را نیز دارد. اما بعد از سقط دردها به سرعت فروکش می کنند و با انجام سونوگرافی میت‌وانید آن را تایید کنید.

سقط بی علامت و یا جنین مرده

در این نوع، جنین مرده است و هیچ گونه علائم و نشانه‌ای نیز وجود ندارد و رشدش کاملا متوقف شده است.

سقط  مکرر

اگر روش های سقط جنین سه بار پی در پی در سه ماهه اول بارداری اتفاق بیفتد به آن سقط مکرر می‌گویند.

بعد از سقط جنین

بعد از سقط جنین ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

• ادامه خونریزی واژینال و لکه بینی مانند دوران قاعدگی
• درد شکمی و گرفتگی عضلات به مقدار کم
• ناراحتی و حساسیت در سینه‌ها

یعد از انجام عمل با این که ممکن است کمی از هورمون‌های بارداری هنوز در بدنتان وجود داشته باشند ولی بعد از مدت سه تا شش هفته باید یک دوره قاعدگی عادی را تجربه کنید.

سوالات متداول

سقط جنین چیست و اغلب در چه موقعی رخ می‌دهد؟

سقط به معنای از دست دادن جنین به صورت غیرعمد است و قبل از هفته بیستم بارداری (سه ماهه اول بارداری) رخ می‌دهد.

علائم سقط جنین چیست؟

از علائم سقط می‌توان به خونریزی زیاد از واژن، لکه بینی شدید، ترشح مایعات و یا بافت از واژن، دل درد شدید، کمردرد خفیف تا شدید، انقباضات شکمی، گرفتگی عضلات و حالت تهوع اشاره کرد.

چه عواملی باعث سقط جنین می شود؟

• مشکلات ژنتیکی و یا کروموزومی
• عدم رشد تخمک
• بارداری مولار جزئی و یا ناکامل
• مشکلات جفت و کروموزومی
• مشکلات و ناهنجاری های رحم و گردن رحم
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• استفاده از سیگار، الکل و مصرف دخانیات
• اختلالات ایمنی
• بارداری خارج از رحم و سقط جنین