خون بند ناف نوزاد و نکاتی که درباره آن باید بدانید – Cord blood

خون بند ناف نوزاد به عنوان خون جفتی شناخته می‌شود که در جنین در حال تکوین داخل رحم جریان دارد. ذخیره خون بند ناف جنین فواید بسیاری دارد و در درمان بیماری‌های لاعلاج مانند سرطان بسیار کاربرد دارد.

خون بند ناف نوزاد خونی است که در بند ناف و جفت باقی می‌ماند، ولی بعد از تولد معمولا دور ریخته می‌شود. این خون ارزشمند را می‌توانید برای سلامت فرزندان خود در آینده ذخیره کنید و یا حتی اهدا کنید. نگهداری خون بند ناف توسط بانک خون در کشور انجام می‌شود و اگر بعد از تولد نوزاد قصد نگهداری خون بند ناف نوزادتان را دارید باید از طریق انجمن بانک خون و بانک خون بند ناف اقدام کنید.

نگهداری خون بند ناف

ابن کار را می‌توانید به دو طریق خصوصی و یا صورت عمومی انجام دهید. نگهداری خون بند ناف به صورت خصوصی باید در بانک خصوصی و با پرداخت هزینه انجام می‌شود و برای سلامتی فرزند خود و خانودتان کاربرد دارد. نگهداری خون بند ناف به صورت عمومی رایگان است و شما در واقع اهدا کننده خون بند ناف می‌شود و برای درمان غریبه‌ها و افراد دیگر در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و نگهداری در بانک خون عمومی انجام می‌شود.

در هر سی سی از خون بند ناف 1000 سلول بنیادی وجود دارد که بعد از تولد نوزاد در طناب بند ناف باقی می‌ماند. این خون تیره رنگ است و حجم آن معمولا 60 سی سی است و گاهی شاید به 75 سی سی نیز برسد و به صورت تقریبی حجم آن ار نصف یک لیوان آب 250 سی سی کمتر می‌شود. ولی همانطور که گفتیم هر سی سی از این خون شامل 1000 سلول بنیادی است.

البته سلول‌های بنیادی در بزرگسالان نیز وجود دارند ولی در مغز استخوان یافت می‌شود. سلول‌های بنیادی سلول‌های بسیار بااهمیت و ارزشمندی هستند که به آنها سلول‌های مولتی پتانسیل نیز گفته می‌شود و قابلیت تبدیل شدن به تمام بافت‌های بدن انسان را دارند.

از این رو از این سلول‌ها در درمان بیماری‌های سخت و لاعلاج استفاده می‌کنند. این سلول‌ها در شرایط مستعد می‌توانند به سلول‌های سیستم ایمنی، سلول‌های خون ساز، سلول‌های کبد، سلول‌های قلب و … تبدیل شوند و به درمان بیماری‌ها کمک کنند.

فواید ذخیره خون بند ناف نوزاد

خون بند ناف برای نوزاد و تمام اعضای خانواده نوزاد قابل استفاده است و آینده و سلامتی نوزاد و خانواده تان را بیمه می‌کنید. این خون شامل تعداد بسیار زیادی از سلول‌های بنیادی است که به رشد دیگر سلول‌ها کمک می‌کنند و در درمان سرطان خون، ناهنجاری‌های ژنتیکی و ارثی، سیستم ایمنی بدن و … کمک می‌کنند.

خون بند ناف کاربردی مانند مغز استخوان در درمان بیماری‌ها دارد ولی نسبت به مغز استخوان احتمال رد شدن آن به مراتب کمتر است. ذخیره آن در واقع یک آرامش خیال برای خانواده و فرزند ایجاد می کند، تا در صورت بیماری و یا مشکل یک راه چاره عالی برای شما باشد.

سلول های بنیادی برای درمان بیماری ها

امروزه سلول‌های بنیادی در درمان 71 نوع بیماری کمک می‌کنند. در کشور ما نیز درمان بیماری‌ها از طریق سلول‌های بنیادی انجام می‌شود و در این زمینه پیشرفت زیادی داشته است. از جمله بیماری‌هایی که با سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف درمان می‌شوند:

• نقص ارثی پلاکتی سامل اختلالات ترومبوسیتوپنی
• نقص در تولید لنفوسیت‌ها شامل لنفوم غیرهوچکین و لنفوم هوچکین
• اختلالات سلول‌های بنیادی شامل انواع کم خونی‌ها (کم خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله ای شبانه (PNH))
• ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز (تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل)
• اختلالات مادرزادی سیستم ایمنی
• مشکل لوسمی حاد و لوسمی مزمن
• بیماری‌های آلزایمر، پارکینسون، سکته قلبی و مغزی، بیماری‌های کبدی، صدمات نخاعی و دیستروفی عضلانی

پیوند سلول های بنیادی برای درمان بیماری ها چگونه انجام می شود؟

پیوند سلول‌های بنیادی در واقع همان تزریق خون است، ولی این سلول‌ها دارای سه خاصیت ویژه هستند:

• دارای رشد بالا و سریعی هستند.
• مولتی پتانسیل هستند.
• به راحتی قابلیت تبدیل شدن به بافت‌های دیگر را دارند.

آنتی ژن‌ها یا گیرنده‌های سلول‌های بنیادی نیز آشیانه جو هستند و با تزریق به بدن گیرنده به طور خودکار داخل مغز استخوان قرار می‌گیرند و مستقر می‌شوند. این سلول‌ها بعد از تزریق وارد سیستم هماتوپویتیک بدن می‌شوند و از آنجا به کبد، ریه و طحال و … منتقل می‌شوند و سپس با سلول‌های بافت‌های مجاور خود ارتباط سلولی برقرار می‌کنند و به رشد خود ادامه می‌دهند و در نهایت به رشد سلول‌های مورد نظر می انجامد.

جمع آوری خون بند ناف چگونه انجام می شود؟

جمع آوری خون بند ناف بسیار آسان و راحت انجام می‌شود و هیچ خطر و دردی برای مادر و نوزاد ندارد و بیشتر از 5 دقیقه هم به طول نمی‌انجامد. در هر دو روش زایمان طبیعی و سزارین امکان‌پذیر است و با دو روش سرنگ و کیسه خون بند ناف توسط پزشک و یا سرویس دهنده جمع آوری می‌شود.

استفاده از سرنگ

در این روش پس از مدت کوتاهی از بریده شدن بند ناف، به وسیله سرنگ خون داخل آن را می‌کشند. این فرآیند دقیقا مثل گرفتن خون برای آزمایش و یا تست خون است.

استفاده از کیسه

در این روش نیز بعد از بریدن بند ناف خون داخل آن را درون کیسه می‌ریزند. خون بند ناف حداقل تا 15 دقیقه بعد از بریده شدن ناف باید جمع آوری شود و در عرض 48 ساعت پروسه‌های لازم بر روی آن انجام می‌شود تا برای نگهداری حاضر شود.

خون بند ناف نوزاد بعد از جمع آوری پردازش می‌شود و در یک مرکز آزمایشگاهی نگهداری می‌شود که به آن بانک خون گفته می‌شود. در ایران چند بانک خون برای پذیرش خون بند ناف وجود دارند. بانک عمومی بند ناف رویان، مرکز پیوند مغز استخوان شریعتی و بانک سازمان انتقال خون ایران اقدام به دریافت خون بند ناف نوزاد می‌کنند و جزء مراکز پیشرو در دنیا محسوب می‌شوند.

مزایای استفاده از خون بند ناف نسبت به پیوند مغز استخوان

خون بند ناف و مغز استخوان هر دو دارای سلول‌های بنیادی هستند که در درمان بیماری‌های زیادی موثر هستند. مغز استخوان دارای درصد بالایی از سلول‌های بنیادی خونساز (1 تا 3) درصد و خون بند ناف (0.6 تا 1) درصد سلول‌های بنیادی خونساز هستند. ولی به دلایلی متعددی استفاده از خون بنیادی بند ناف مزایای بیشتری نسبت به خون مغز استخوان دارد:

• با استفاده از خون بند ناف امکان انجام پیوند موفق با با تشابه کمتر HLA بین گیرنده و دهنده نسبت به خون مغز استخوان وجود دارد و تعداد گیرنده در این روش بیشتر می شود.
• در اهدای خون بند ناف هیچ خطری برای دهنده که همان مادر و نوزاد وجود ندارد. به این ترتیب که بعد از زایمان بند ناف و جفت جدا می شوند و خون آن توسط کیسه و یا سرنگ جمع آوری می‌شود. هیچ آسیبی به مادر و جنین وارد نمی‌شود. اما خون مغز استخوان باید با جراحی و حتی بیهوشی انجام شود و ممکن است برای دهنده خون همراه با درد و ناراحتی باشد.
• میزان ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند سایتومگالو ویروس در دهنده خون بند ناف نسبت به دهنده خون معز استخوان بسیار کمتر است.
• سلول‌های بنیادی بند ناف نوزاد نسبت به سلول‌های بنیادی مغز استخوات قدرت تکثیر بیشتری دارند.
• به علت تولد روزانه تعداد زیادی نوزاد، تعداد واحد خونی بند ناف زیاد است و دسترسی به گروه‌های متفاوت را زیاد می کند.
• سلول‌های بنیادی بند ناف نسبت به سلول‌های مغز استخوانده سلول‌های خونی بیشتر تولید می‌کنند. از این رو با تعداد کم سلول بند ناف نیز می‌توان یک پیوند موفق داشت.

انواع بانک خون

حال به اهمیت و ارزش خون بند ناف پی بردیم به خانوده‌ها توصیه می‌شود خون بند ناف نوزاد را برای خود و یا دیگران ذخیره کنید. ذخیره خون بند ناف همانطور که گفتیم از طریق بانک خون انجام می‌شود. سه نوع بانک برای انجام ذخیره و آماده کردن خون و حقیقات بر روی خون بند ناف وجود دارد:

• بانک خون بند ناف عمومی: این بانک نمونه‌هایی که برای دیگران و خیرخواهانه اهدا شده اند جمع‌آوری می‌کند. همچنین از خون بند نافی که استانداردهای لازم را نداشته باشند برای تحقیقات نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
• بانک خون بند ناف خصوصی: از این بانک برای ذخیره بند ناف نوزاد به طور خصوصی استفاده می‌شود و فقط برای درمان نوزاد و یا افراد خانواده مورد استفاده قرار می‌گیرد و در قبال ذخیره، آماده‌سازی و نگهداری از خانواده نوزاد هزینه دریافت می‌شود.
• بانک خون بند ناف ترکیبی: این بانک هر دو فعالیت خصوصی و عمومی را باهم انجام می‌دهد و هزینه‌ای که از بانک خصوصی دریافت می‌کند در بخش عمومی نیز می‌تواند مورد استفاده قرار دهد.

در وب سایت ما مقالات معتبری در زمینه فرزندپروری، بارداری و زایمان برای مطالعه در اختیار شما قرار دارد. اگر شما می‌خواهید اطلاعات بیشتری در زمینه زایمان کسب کنید، می‌توانید دیگر مقالات این سایت همچون علل افسردگی بعد از زایمان را مطالعه نمایید.

سوالات متداول

خون بند ناف چیست؟

خون بند ناف نوزاد خونی است که در بند ناف و جفت باقی می‌ماند. این خون ارزشمند را می‌توانید برای سلامت فرزندان خود در آینده ذخیره و یا حتی اهدا کنید. نگهداری آن به دو طریق خصوصی و یا عمومی در بانک‌های خون صورت می‌گیرد.

فواید ذخیره خون بند ناف نوزاد چیست؟

• خون بند ناف برای نوزاد و تمام اعضای خانواده نوزاد قابل استفاده است و آینده و سلامتی نوزاد و خانوادهتان را بیمه می‌کنید.
•  شامل تعداد بسیار زیادی از سلول‌های بنیادی است که به رشد دیگر سلول‌ها کمک می‌کنند.
• در درمان سرطان خون، ناهنجاری‌های ژنتیکی و ارثی، سیستم ایمنی بدن و … کمک می‌کنند.

بانک خون‌های موجود در ایران برای پذیرش خون بند ناف کدام‌اند؟

بانک عمومی بند ناف رویان، مرکز پیوند مغز استخوان شریعتی و بانک سازمان انتقال خون ایران اقدام به دریافت خون بند ناف نوزاد می‌کنند و جزء مراکز پیشرو در دنیا محسوب می‌شوند.